Dieta mieszkańców przehistorycznych osiedli w Maszkowicach

Wgląd w dietę i gospodarkę dawnych mieszkańców Góry Zyndrama jest możliwy dzięki analizom z zakresu nauk przyrodniczych. W trakcie prac wykopaliskowych systematycznie pobierane są próby ziemi o objętości około litra. Poddawane są one następnie procedurze tzw. flotacji, dzięki której możliwe jest oddzielenie od ziemi wszystkich zwęglonych szczątków roślinnych. Tak wypreparowany materiał przeglądany jest następnie pod mikroskopem stereoskopowym, w celu zidentyfikowania pozostałości nasion i owoców oraz określenia ich przynależności gatunkowej.

Do chwili obecnej tej analizie zostało poddanych 98 prób. Dzięki nim wiemy, że we wczesnej epoce brązu podstawowym zbożem uprawianym przez mieszkańców osady na Górze Zyndrama była pszenica płaskurka (Triticum turgidum ssp. dicoccum), różniąca się od znanej dziś pszenicy chlebowej tym, że po młócce wymagała ona dalszych zabiegów w celu oddzielenia ziarna od plew (była to tzw. pszenica oplewiona), mniejszą zawartością glutenu, ale też większą odpornością na niepogodę i szkodniki. Pomocniczą rolę odgrywała uprawa prosa (Panicum miliaceum), rośliny pochodzenia tropikalnego, która dopiero w tym czasie zaczęła pojawiać się w Europie, oraz jęczmienia (Hordeum sp.). To ostatnie zboże wykorzystywano zapewne jako paszę dla zwierząt oraz być może jako surowiec do produkcji piwa. Ponadto mieszkańcy wczesnobrązowej warowni zbierali dziko rosnące rośliny – poziomki, orzechy laskowe, a także owoce śliwy-tarniny (Prunus spinosa), jednego z przodków dzisiejszej śliwy, z której znane są sady Kotliny Łąckiej.

Gospodarka zbożowa radykalnie uległa zmianie w czasach młodszej osady. W tym okresie na dominującą pozycję wysuwa się uprawa jęczmienia. Mogło mieć to związek ze zmianami klimatycznymi. Około 800 roku p.n.e. klimat na świecie uległ gwałtownemu ochłodzeniu i stał się bardziej wilgotny, co w warunkach górskich dolin mogło zwiększyć zagrożenie wylewami rzek i zmniejszyć dostępny do uprawy areał nisko położonych mad rzecznych. Te ostanie były zaś jedynymi glebami, na których można było uprawiać pszenicę płaskurkę.

Drugą grupą źródeł, które mówią nam o produkcji żywności są kości zwierzęce – odpadki pokonsumpcyjne. Tysiące tych obiektów, czasem noszących ślady rąbania lub cięcia zostało odkrytych w obrębie domostw z wczesnej epoki brązu i w ich sąsiedztwie. W oparciu o frekwencję gatunków można przyjąć, że zdecydowania najistotniejszą rolę odgrywała hodowla bydła, zarówno w odmianie niskorosłej (Bos taurus brachyceros), jak i potężnych krzyżówek bydła udomowionego i tura (Bos taurus primigenius). 

Najprawdopodobniej mieszkańcy osady na Górze Zyndrama trzymali duże stado tych zwierząt, wypasane na okolicznych wzgórzach, a na noc zganiane w obręb fortyfikacji. Znacznie mniejszą rolę odgrywała hodowla świni i owiec lub kóz (te dwa gatunki są bardzo trudne do odróżnienia w oparciu o pojedyncze kości). Dietę uzupełniano polowaniami na ptaki i dzikie ssaki – sarny, jelenie, a sporadycznie też dziki, wilki i niedźwiedzie. Co ciekawe, bardzo ograniczona jest natomiast ewidencja wykorzystywania przez mieszkańców osady wczesnobrązowej zasobów wodnych, takich jak ryby lub skorupiaki.

Studia nad szczątkami roślin i zwierząt prowadzone są we współpracy ze specjalistami z dziedzin nauk przyrodniczych: dr hab. Aldoną Mueller-Bieniek (szczątki roślinne), dr Magdaleną Moskal-del Hoyo (zwęglone drewno), dr Katarzyną Korzeń (pyłki roślinne), mgr Ulaną Gocman (kości zwierzęce) i dr. Jarosławem Wilczyńskim (kości zwierzęce).