Osiedle z wczesnej epoki brązu na Górze Zyndrama w Maszkowicach

Pozostałości zabudowy wnętrza osady z wczesnej epoki brązu pochodzą z okresu od około 1700 do około 1550 roku p.n.e. Oznacza to, że od momentu zbudowania muru warownia na Górze Zyndrama była zamieszkana przez nie więcej niż około 200 lat. Dotychczasowe obserwacje wskazują na to, że ludzie mieszkali w tym czasie wyłącznie w obrębie fortyfikacji, tak więc dostępna do zajęcia przez domy przestrzeń nie przekraczała pół hektara. Co więcej, można stwierdzić, że zabudowę tworzyła tylko jedna linia budynków, biegnąca wzdłuż umocnień, wokół centralnego placu. W rezultacie, we wnętrzu warowni nie znajdowało się prawdopodobnie więcej niż 25 zagród.

Zbudowane z drewna i gliny domy prawie nie zachowały się do naszych czasów. To, co może być wciąż odkryte w archeologicznym wykopie to udeptana warstwa ciemnej ziemi i odpadków tworząca podłogę budynku. Dzięki tym pozostałością wiemy, że domy różniły się rozmiarami, mając od około 35 do ponad 50 m2 powierzchni. Zarys budynków był prostokątny, prawie kwadratowy i albo były one ustawione dłuższymi ścianami do muru, albo też zorientowane były prostopadle do tej konstrukcji.

Ściany domów zbudowane były z lekkiego drewnianego szkieletu, oblepionego grubą warstwą gliny i posadowione na belkach fundamentowych lub kamiennym bruku. Dach podtrzymywały drewniane słupy, prawdopodobnie bardzo wysokie, bo wkopane w podłoże niekiedy na głębokość prawie metra. Fragmenty ścian domów i pozostałości drewnianych elementów konstrukcyjnych zachowały się dzięki temu, że większość spośród dziewięciu domów odkrytych dotąd w Maszkowicach zakończyła swoje istnienie na skutek pożaru.

Szczegółowe analizy rozmieszczenia różnych kategorii zabytków na poziomie podłóg domów pozwalają na odtworzenie sposobu zorganizowania przestrzeni w ich wnętrzach. Wiemy, że budynki podzielone były na dwie sienie i ewentualnie dodatkowy przedsionek po środku, że drzwi prowadzące do wnętrza ulokowane były na południowej lub wschodniej ścianie, oraz że jedna z części domu była regularnie sprzątana, podczas, gdy w drugiej na podłodze gromadziły się liczne, niezamiecione odpadki. Ta druga część, w której tętniło codzienne życie dzieliła się na strefę, gdzie znajdujemy pozostałości po spożywanych posiłkach i delikatną, „stołową” ceramikę, oraz na miejsce gdzie przygotowywano pokarm i gromadzono zapasy.

Historia osady z wczesnej epoki brązu musiała obfitować w dramatyczne wydarzenia. Wiemy, że najstarszy okres jej istnienia – ten, w którym zbudowano kamienne fortyfikacje – zakończył się pożarem, po którym dokonano znaczącej przeróbki umocnień. Około 1650 roku p.n.e. spłonęły również domy zbudowane po tej przebudowie, a na ich miejscu wzniesiono kolejne budynki – nieco większe i odsunięte trochę dalej od muru, który w tym czasie zaczął się już rozsypywać. Te młodsze domy zostały opuszczone około 1550 roku p.n.e. W relacji do tych granicznych epizodów dzieje osady z wczesnej epoki brązu dzielimy na trzy umowne fazy, opisywane jako Maszkowice I, II i III.